Blog

Aileler çocuklarının fiziksel olgunluğa erişmesini ve yaşına göre gerekli fiziksel özelliklere ulaşmasını ister. En önde gelen fiziksel yeterlilik göstergelerinden biri de boy uzunluğu veya kısalığıdır. Çocuğunun yaşıtlarına göre daha kısa olduğu gören ebeveyn üzülür ve bunun bir sorun olduğunu düşünür. Neticede de bir çözüm yolu aramaya başlar. Peki, boy kısalığı gerçekten bir sorun mu?

Boy kısalığı nedir?

Boy kısalığı kavramı milletten millete ve toplumdan topluma değişebilir. Örneğin; aynı yaş, cinsiyet ve ırktan 100 kişiyi boy sırasına göre dizdiğimizde grubun sonundaki 3 kişi kısa boylu olarak kabul ediliyor. Tıbben de bir ayrım söz konusu erkeklerde 1.65, kadınlarda 1.50 altı kısa boy olarak değerlendiriliyor. Cücelik ise tamamen farklı bir kavram olup erkeklerde 1.30 cm’nin, kadınlarda ise 1.25 cm’nin altı cüce olarak kabul ediliyor. Bu ölçülendirmeye göre ülkemizde her 100 kişiden 5-10’unda boy kısalığı görülüyor.

Çocuğumun boyu kısa mı?

Sağlıklı bir çocukta boy uzama yolculuğu şöyle seyreder. Rakamlar ortalamadır:

•  Doğumda 50 cm
• 3 aylıkken 60 cm
• 6 aylıkken 67 cm
• 9 aylıkken 72 cm
• 12 aylıkken 75 cm

Çocuk 2 yaşına kadar 10 cm daha uzar. 4 yaşına dek yılda 7 cm, sonrasında da ergenliğe kadar yılda 5 cm kadar uzamaya devam eder. Ergenlik döneminde boy uzaması hızlanır. Bu dönemde erkek çocukların boyu 27, kız çocukların boyu ise 22 cm daha uzar. Boy uzama yolculuğu burada anlatılanın çok altında seyrediyorsa ya da yenidoğanın doğum ağırlığı düşükse ve dünyaya erken geldiyse gelişim süreci yakından izlenmelidir. Ayrıca anne boyunun 155 cm’den, baba boyunun ise 168 cm’den kısa olduğu senaryolarda da yine bu gelişim yakından takip edilmelidir.

Çocukların boyu şu aralıklarla takip edilmelidir:

• Yaşamın ilk 1 ayında haftada bir kez
• 1-6 ay arası ayda bir kez
• 6-12 ay arası üç ayda bir kez
• 1-3 yaş arası altı ayda bir kez
• 3-6 yaş arası yılda bir kez çocukların boyunun gerek hekim gerek ebeveynler tarafından ölçülmesi ve not edilmesi gerekir.

Nedenleri

•  Büyüme hormonu eksikliği
• Genetik
• Yetersiz beslenme
• Yeterince uyumamak
• Aşırı strese maruz kalmak
• Turner sendromu
• Tiroid hormon eksikliği
• Kronik böbrek hastalığı
• Doğumsal metabolizma hastalığı
• Sindirim sistemi hastalığı (örneğin çölyak)
• Kortizon içeren ilaçların veya kremlerin fazla kullanımı

Boy uzamasında beslenme ne kadar etkilidir?

Boy uzamasına doğrudan olumlu etkisi olan bir besin yoktur. Ancak anne sütünden yeterince faydalanmak oldukça önemlidir. Ayrıca besin çeşitliğinin sağlanması, hayvansal ve bitkisel proteinlerin, sağlıklı karbonhidratların (tahıllar ve baklagiller), süt ürünlerinin, meyve ve sebzelerin tüketilmesi çocuğun fiziksel gelişimini yakından etkiler.

Spor yapmak boy uzamasını etkiler mi?

Boy uzamasının en önemli belirleyicisi genetiktir. Sağlıklı yaşam, yeterli ve dengeli beslenme, düzenli egzersiz, kaliteli uyku da önem taşıyor. Ancak basketbolun boy uzattığına dair bilimsel bir kanıtsa mevcut değil.

Anne baba kısa boylu ise çocuk da mı kısa boylu olacak?

Anne ve/veya babanın boyunun kısa olması, çocuğun da mutlaka kısa boylu olacağı anlamına gelmiyor. Nihai boy uzunluğunda genetik en önemli faktör olsa da çevresel faktörler de boy uzunluğuna katkıda bulunuyor.

Boy kısalığının tedavisi var mı?

Sorun büyüme hormonu eksikliğinden kaynaklanıyorsa erken tanı sayesinde bu çocuklar tedavi edilebilir ve ideal boy uzunluğuna erişebilir. Kısalık kronik bir hastalık nedenliyse örneğin çölyak gibi hastalığa özgü tedavi planlaması gerekir. Tedavi süreci çocuk endokrinolojisi uzmanı tarafından takip ediliyor. Sorun, verilen ilaçlar, hormon takviyeleri ve diğer tedavilerle aşılamadıysa bir diğer tedavi seçeneği de ortopedi uzmanları tarafından yapılan boy uzatma ameliyatları oluyor.

Çocuğumun boyu kaç cm olacak?

Kullandığımız bir formül var:

Kız çocuk için hedef boy: anne boyu + (baba boyu-18) ± 7 cm/2

Erkek çocuk için hedef boy: baba boyu + (anne boyu+13) ± 7 cm/2

Örnek: Baba 170 cm, anne 160 cm uzunluğundaysa, sahip oldukları erkek çocuğun da 168-175 cm