Blog

Romatizma dendiğinde ilk akla gelen yaşlılarda görülen eklem ağrıları ve hastalıklarıdır. Ancak romatizmal hastalıklar her yaşta görülebilir. Dahası eklemler dışında birçok organ ve dokuyu etkisi altına alabilir. Hatta çocuklarda romatizmal hastalıklar ile ilgilenen bir uzmanlık dahi vardır. Çocuk romatoloji uzmanları ilk olarak çocuk sağlığı ve hastalıkları eğitimlerini tamamlar. Ardından ise çocuk romatoloji üzerine yan dal eğitimi alırlar. Çocuklarda görülen romatizmal hastalıklar bağışıklık sisteminin düzensiz ya da aşırı çalışmasından kaynaklanabiliyor. Ayrıca enfeksiyonlar da bu tür hastalıklara yol açabiliyor. Stres ve travmaların da romatizmal hastalıklar üzerinde etkisi olduğu biliniyor. Peki, çocuklarda görülen romatizmal hastalıklar nelerdir? Ne tür belirtilerle kendisini gösterir?

Çocuklarda Romatizmal Hastalıkların Belirtileri

Eklem şikayetleri: Yetişkinlerde olan tüm romatizmal hastalıkların neredeyse tamamı çocuklarda da görülür. Hal böyleyken çocuklardaki romatizmal hastalıkların en sık bulgusu da eklem şikayetleridir. Eklemde geçmeyen ya da sürekli tekrarlayan ağrı, şişlik, kızarıklık, ısı artışı, hareket kısıtlılığı romatizmal hastalığın ilk bulgusu olabilir. Bu durumda mutlaka bir çocuk hekimine danışmak gerekir.

Tekrarlayan ve/veya uzamış ateş: Çocuğumuzda enfeksiyonla açıklanamayan bir ateş varsa romatizmal hastalıklardan şüphelenmek gerekir. Burada akla gelen iki hastalık ise PFAPA sendromu (tekrarlayan ateş) ve Ailevi Akdeniz Ateşi (FMF) hastalığıdır. Bu hastalıklar, belirli periyotlarla tekrarlayan ateş, karın ağrısı, göğüs ağrısı, boğaz enfeksiyonu, ciltte döküntü, ishal gibi semptomlar verir. Çocukta enfeksiyon olmadığı ancak ateşin uzun bir süre devam ettiği (5 gün veya daha fazla) senaryolarda ise Kawasaki hastalığı bir diğer şüphelenilmesi gereken sağlık sorunudur. Farklı bir romatizmal hastalık olan ateşli eklem romatizması olgularında ise ateş 14 gün veya daha uzun süre devam etmektedir. Kronikleşmiş boğaz enfeksiyonu: Bir üst maddede bahsettiğimiz PFAPA sendromu olgularında yüksek ateş ile birlikte boğaz enfeksiyonları da görülür. Bu enfeksiyonlar 3-4 haftada bir tekrar eder. Çocukta tonsillit (bademcik iltihabı), farenjit, ağız içinde yara görülür. Küçük çocuklarda boğaz enfeksiyonları ile sık karşılaşıldığı için bu durum kimi zaman alt/üst solunum yolu enfeksiyonları ile karıştırılabilir. Ancak enfeksiyonun sürekli tekrarlama eğiliminde olması ayırıcı tanıda önemli bir unsur olarak karşımıza çıkmaktadır. Kaslarda ağrı, kuvvetsizlik: Çocuğumuz sürekli olarak kaslarında ağrı olduğundan şikayet ediyorsa veya gözle görülür bir kuvvetsizliği söz konusuysa, yaşının gerektirdiği fiziksel güce sahip değilse romatizmal hastalıklar açısından değerlendirilmesi gerekebilir. Ciltte dökülmeler: Cilt döküntüleri özellikle küçük yaştaki bebeklerde sık görülür. Bunlar ilk aşamada bir romatizmal hastalık belirtisi olarak yorumlanmaz. Ancak bu döküntülerle (özellikle kurdeşen) birlikte çocukta ateş de varsa romatizmal hastalıklardan şüphelenmek gerekebilir. Tekrarlayan ağız için yaralar: Kansızlık, vitamin eksikliği gibi bilinen bir nedeni olmadan iki üç ayda bir sürekli tekrarlayan ağız içi yaraları (aftlar) romatizmal bir hastalığın belirtisi olabilir. Behçet hastalığı, PFAPA, Çölyak ve Crohn hastalığı gibi romatizmal ve/veya bağırsakla ilişkili hastalıklar, tekrarlayıcı ağız yaralarına neden olabilir. Tekrarlayan karın ağrısı ya da göğüs ağrısı atakları: Özellikle ülkemizde de sık görülen Ailevi Akdeniz Ateşi nedeni bulunamayan karın ağrılarında ilk akla gelen romatizmal hastalıklardan biridir. Yine tekrarlayan karın veya göğüs ağrılarında periyodik ateş sendromu adı verilen ateşli romatizmal hastalıklarından şüphelenmek gerekebilir.

Çocuklarda Görülen Romatizmal Hastalıklar Nelerdir?

Çocuklarda görülen romatizmal hastalıklardan bazılarını inceledik.

Ailesel Akdeniz Ateşi (FMF)

Adından da anlaşılacağı üzere genetik bir hastalıktır. Çocuklarda tekrarlayan karın ağrısı ve ateş ile karakterize bir hastalıktır. Göğüs ağrısı, eklem ağrısı gibi şikayetler de olabilir. Çocukluk çağı romatizmal hastalıkları konu olduğunda görece sık görülür. Ülkemizde görülme sıklığı binde 1’dir. Hastalık semptomları genellikle yaşamın ilk 10 yılında ortaya çıkar. Ancak bazı hastalarda belirtiler ilk defa ergenlik döneminde kendini gösterir. Kimi olgularda ise semptomlar hasta 20’li yaşlara yaklaşırken ortaya çıkar. Düzenli kullanılan ilaçlar ile tedavisi mümkündür. Tedaviye sadık kalınmaz ise böbrek yetmezliğine kadar gidebilecek bazı istenmeyen sonuçlar ortaya çıkabilir.

Juvenil İdiopatik Artrit (Çocukluk Romatizması)

Juvenil idiopatik artrit kalıcı eklem iltihabı ile karakterizedir. Çocuğumuzun eklemlerinde ağrı, şişme ve hareket kısıtlılığı görülür. Her 10 bin çocuktan yaklaşık 9’unu etkileyen nadir bir hastalıktır. Genetik faktörler hastalık oluşumunda söz konusu olsa da tamamıyla kalıtsal bir hastalık değildir. Enfeksiyonlar gibi çevresel faktörlerin hastalığın oluşumuna neden olduğu düşünülmektedir. Bu bağlamda vücudun bağışıklık sisteminin kendi organlarına zarar vermesiyle hastalığın ortaya çıkabildiği görüşü söz konusudur. Çocukta 6 haftadan daha uzun süren bir artrit varsa ve hastalığa neden olabilecek diğer tüm unsurlar dışlandıysa çocukta Juvenil İdiopatik Artrit hastalığı olduğu düşünülür. Tedavi ise multidisipliner bir yaklaşımla yapılır. Çocuk romatoloji, fizik tedavi, dermatoloji ve ortopedi hekimleri tedavi ekibinde yer alır. İlaç kullanımı, eklem için enjeksiyonlar, steroid uygulamalar, cerrahi ve rehabilitasyondan tedavi sürecinde yararlanmak gerekebilir. Juvenil İdiopatik Artritin farklı tipleri mevcuttur ve tedavi de bu doğrultuda planlanır. Hastalık doğru tedavi edilmezse, eklem iltihabı sonucu eklemde hasarlanma, işlev kaybı söz konusu olabilir.

Sistemik Lupus Eritematozus (SLE)

Deri, eklemler, kan ve böbrekler gibi vücudun farklı organlarını tutabilen sistemik bir hastalıktır. Genetik ve çevresel faktörlerin hastalığın oluşumunda önemli olduğu düşünülmektedir. Aynı bir üst maddedeki çocukluk romatizması gibi otoimmün bir hastalıktır. Cocuklarda en sık deri döküntüleri, ışığa duyarlılık (güneş ışığının döküntüyü tetiklemesi) ve ağız içinde ülserler ile kendini gösterir. Bu hastalıkta cilt döküntüsü kelebek şeklinde olur. Bu nedenle kelebek hastalığı olarak da adlandırılmaktadır. Çocukta ayrıca eklem şişliği/katılığı, kansızlık, baş ağrısı, epilepsi nöbeti ve göğüs ağrısı görülebilir. Hastalık ayrıca böbrekte de tutunabilir. Bu durumda yüksek kan basıncı, idrarda kan ve özellikle ayak, bacak ve göz kapaklarında şişlik görülür.

Vaskülitler

Vaskülit damar iltihabı anlamına gelir. Çocukluk çağıdan en sık görülen iki vaskilüt, Henoch-Schönlein purpura ve Kawasaki sendromudur. Henoch-Schönlein purpurası, küçük kan damarlarının iltihaplanmasıyla karakterizedir. Genellikle deri, barsak ve böbreklerdeki kan damarlarını etkiler. Bu kan damarları deri içine kanayarak purpura denilen koyu kırmızı/ mor renkteki döküntülere yol açabilir. Yine bu hastalarda artrit, karın ağrısı ve ateş görülebilir. Kawasaki hastalığında ise orta çaplı damarlarda iltihaplanma olur. En korkulan senaryo ise bu iltihaplanmanın koroner arterlerde olmasıdır. Kawasakigenellikle yaşamın ilk beş yılında olur. 5 gün veya daha fazla süren ateş hastalığın en temel belirtisidir. Ayrıca çocukta gözlerde kızarıklık, ciltte ürtiker (kurdesen), papul ve benzeri tipte değişik döküntüler ortaya çıkabilir. Bir diğer vaskülit ise Behçet hastalığıdır. Tekrarlayan ağız ve genital (cinsel organlar) ülserlerle karakterizedir. Hastalık göz, deri, eklem, damar ve sinir sistemini etkileyebilir.