Blog

Çölyak, besinlerdeki buğday, arpa ve çavdarda bulunan glüten adlı proteine karşı vücudun reaksiyon gösterdiği bir hastalıktır. Bir bağışıklık sistemi hastalığıdır ve her yaşta görülebilir. Genetik geçiş önemlidir. Ailesinde çölyak hastalığı olan çocuklarda görülme ihtimali daha yüksektir. Çölyak hastalığında bağışıklık sistemi vücuda yararlı olabilecek bir besine (glüten adlı protein) beklenmedik bir şekilde reaksiyon verir. Yani normalde zararlı maddelere, bakterilere, virüslere antikor oluşturarak vücudu korumaya ayarlı immün sistem glütene karşı antikor geliştirir. Bu durum ince bağırsakta hasara neden olabilir ve çölyak hastalığını ortaya çıkarır. Çölyak hastalığında ince bağırsağın içinde besin emiliminin sağlayan parmaksı çıkıntılardan oluşan tabaka (villus) zarar görür. Bunun sonucunda besin maddelerinin sindirimi ve emilimi bozulur. Özellikle demir ve folik asit gibi kan yapımının ana elemanlarının emilimi bozulur. Hastalığın tedavisi yoktur. Glüten içeren gıdalar kesilmelidir. Böylece bağırsağın zarar görmesi önlenir ve kişilerin de şikayetleri ortadan kalkar. Her 100 kişiden 1’inde görülür. Ailede bir çölyak hastası varsa görülme riski 10 kat artar.

Ülkemizde 6-17 yaş grubu okul çocuklarında yapılan bir araştırmada hastalığın görülme sıklığı yüzde 1,7 olarak belirlenmiştir.

Çölyak Hastalığının Çeşitleri

Klasik Çölyak: Daha çok süt çocukları ve küçük çocuklarda, yaşamın 6-24. aylarında glüten alımı başladıktan sonra ortaya çıkabilir. Büyüme geriliği, kronik ishal, karında şişlik, halsizlik, iştahsızlık, kusma, adale zayıflığı gibi belirtiler görülür. Demir, folik asit ve D vitamini eksikliği (kemik gelişme bozuklukları) sık görülür.

Atipik Çölyak: Genellikle 5-6 yaş üstü çocuklarda olur. Semptomlar hafiftir. Ancak boy kısalığı, pubertede gecikme, diş minesi defektleri ve demir eksikliği sorunları olabilir. Genelde bu sorunlardan yalnızca biri olur. Ayrıca çocuğun karın ağrısı, bulantı, kusma, kabızlık gibi şikayetleri olabilir.

Çocuklarda Çölyak Hastalığının Belirtileri Nelerdir?

Yaşa bağlı belirtileri değişkenlik gösterebilir.

• 2 Yaş Altı Çocuklarda: Kusma, kronik ishal, karında şişlik, gelişim geriliği, iştahsızlık
• 2 Yaş Üstü Çocuklarda: Geçmeyen ishal, boy kısalığı, zayıflık, gelişimin yavaşlaması, kronik kabızlık, kusma, ergenlikte gecikme, asabiyet, dikkat eksikliği, öğrenme güçlüğü

Çölyak Hastalığında Tanı

Yetişkinlerle kıyaslandığında çocuklara çölyak tanısı koymak oldukça kolaydır. Ancak yine de özellikle atipik olgularda tanıyı koymak zorlaşabilir. Sebepsiz karın ağrısı, alerji, inatçı kusma, deri döküntüsü, tedaviye rağmen düzelmeyen kansızlık ve gelişme geriliği çölyak hastalığının belirtisi olabilir. Kimi zaman daha çok yetişkinlere uygulanmakla beraber kesin tanı için kanda serolojik testlere ve ince bağırsak biyopsisine başvurmak gerekebilir. Serolojik testler, kanda Antigliadin ve antiendomisyum antikor testleri ve transglutaminaz antikor Ig A ve G testlerini içeriyor.

Tedavi Yöntemleri

Çölyak hastalarının spesifik bir tedavisi yoktur. Yaşam boyu glütensiz diyet uygulanması gerekmektedir. Diyete sadık kalındığında hastaların bağırsak yapısı düzelir, iltihap yok olur, besin emilimi normale döner. Bazı çocuklara vitamin ve mineral takviyesi başlamak gerekebilir. Demir, folik asit, B12 vitamini, A, D, E, K gibi yağda eriyen vitaminlerin ve kalsiyumun kısa ya da uzun süreli verilmesi gerekebiliyor. Glüten İçeren Besinler: Ekmek, makarna, tahıl gevreği, gözleme, salça, sos, pasta, kek, çörek, peksimet, galeta, kraker, bisküvi, pasta, irmik, kepek Glüten İçermeyen Besinler: Mısır, beyaz pirinç, soya, karabuğday, patates unu, keten tohumu, mercimek, fasulye, nohut, fındık, fıstık, badem, ceviz, meyveler, sebzeler, klasik peynir, mandıra sütü, kefir, yoğurt, turşu, boza, sirke, nar suyu